Ik zie een foto op internet, mag ik die zomaar gebruiken?

foto gebruiken

Stel, je vindt een mooie foto op Google die je graag wilt gebruiken. Je kopieert de foto en plaatst het op Instagram of Facebook. Vaak sta je er niet bij stil, maar de meeste foto’s van internet mag je niet zomaar gebruiken. Dit artikel vertelt je meer over het auteursrecht op foto’s. Daarnaast krijg je een inzicht in de mogelijkheden om te achterhalen in hoeverre je online foto’s mag gebruiken.

Wat is het auteursrecht op foto’s?

Vaak zie je foto’s voorbij komen met een copyright teken (©) met daarachter een jaartal. Door het toevoegen van het copyright teken worden mensen geattendeerd op het feit dat de foto niet zonder toestemming of zonder vergoeding gebruikt mag worden door derden. Maar ook zonder copyright teken mag je een foto niet zonder meer gebruiken.

Bij een foto komt namelijk het intellectuele eigendomsrecht om de hoek kijken. Dit is een verzamelterm voor rechten op intellectuele werken, waar foto’s onderdeel van uitmaken. Iedere maker van de foto wordt door middel van het intellectuele eigendomsrecht beschermd. De maker wordt ook wel de auteursrechthebbende genoemd. Alleen de auteursrechthebbende heeft in principe het recht om zijn of haar foto te verveelvoudigen en openbaar te maken. Deze bescherming voorkomt dat de foto’s ongestoord worden gebruikt door derden.

Om erachter te komen of en in hoeverre je een foto van de maker mag gebruiken, worden in de volgende paragrafen een aantal mogelijkheden besproken. 

Wanneer vervalt het auteursrecht op foto’s?

Zoals net al duidelijk werd, heeft alleen de maker van de foto het recht deze te verveelvoudigen en openbaar te maken. Als het auteursrecht vervallen is, geldt die regel niet. Je mag na verval van het auteursrecht de foto zonder voorbehoud gebruiken.

70 jaar na het overlijden van de maker vervalt het auteursrecht. Is de maker een rechtspersoon of anoniem persoon, dan bedraagt de vervaltermijn 70 jaar na het openbaarmaken van de foto. Denk bij een anoniem persoon aan iemand die niet onder zijn echte naam, maar bijvoorbeeld onder een schuilnaam een foto openbaar heeft gemaakt.

Bij een rechtspersoon kun je denken aan een bedrijf zoals een hockeyvereniging, die op hun site onder naam van de vereniging een foto heeft geplaatst. 

Moet ik betalen voor foto’s van een ander?

Iedere maker bepaalt zijn eigen voorwaarden over het gebruik van de foto. Allereerst is toestemming vereist. De meeste makers van foto’s, met name professionele fotografen, willen een boterham verdienen en vragen naast toestemming een geldbedrag. Er zijn ook makers waarbij naamsvermelding en toestemming volstaat.

Kortom, overleg met de maker of je een vergoeding moet betalen.

Wat als de maker/auteursrechthebbende van de foto niet te achterhalen is?

Aan de hand van bijvoorbeeld adresgegevens, een jaartal of een naam kun je proberen de maker of auteursrechthebbende te achterhalen. Wanneer die niet meer te achterhalen is, kun je Stichting BeeldAnoniem inschakelen. Aan de hand van een door de stichting opgestelde tarievenlijst betaal je aan hun een bedrag in ruil voor het gebruiken van de foto.

Mocht de auteursrechthebbende zich toch melden, dan wordt het betaalde bedrag aan hem overgemaakt. 

Wat is een beeldcitaat?

In een aantal gevallen mag je een foto citeren. Citeren betekent dat je een foto mag gebruiken zonder toestemming van de maker van de foto. Citeren kent verschillende voorwaarden.

  • Allereerst moet de maker de foto openbaar gemaakt hebben, bijvoorbeeld door de foto op Facebook te publiceren. 
  • Ten tweede mag je alleen citeren als je een gerechtvaardigd doel hebt. De foto moet ondergeschikt zijn en dus een functie hebben. De foto mag dus niet ter decoratie/illustratie gebruikt worden. Plaats je een foto gemaakt door iemand anders op Facebook, bijvoorbeeld van de Albert Cuypmarkt, terwijl je niet duidelijk omschrijft waarom je de foto plaatst, dan wordt de foto enkel ter decoratie gebruikt en heeft de foto geen functie. 
  • Daarnaast mag de foto niet groter worden vertoond dan noodzakelijk is. Gebruik je een foto bij een presentatie en neemt die foto de hele pagina in beslag, waardoor de foto een rol krijgt die belangrijker is dan de tekst onder de presentatie, dan gaat dat verder dan noodzakelijk en volstaat een beeldcitaat niet. 
  • Ook moet je rekening houden met de belangen van de maker van de foto. Is de foto vrij exclusief is en kan het slechts een beperkte periode gebruikt worden, zoals nieuwsfoto’s, dan zal het gebruiken ervan sneller leiden tot beperking van de exploitatie van de foto door de maker. Bij foto’s die tijdloos zijn, zoals een foto van het strand, is dit minder snel aan de orde. 

Als je aan bovenstaande voorwaarden voldoet, moet je middels een bronvermelding de naam van de maker van de foto vermelden. Er zijn verschillende manieren om een bron te vermelden, maar het belangrijkste is dat je de naam en bron waarvan de foto afkomstig is, vermeldt. Er zijn verschillende wijzen van bronvermelding, zoals APA, Harvard en ACS. 

Een voorbeeld van een volledige bronvermelding volgens de APA voor online foto’s is het volgende: 

Achternaam van de maker van de foto (komma) zijn initialen (punt) tussen haakjes het jaar (punt) de titel van de afbeelding [het format] (punt) naam van de website waar de foto afkomstig van is (punt) en tot slot de URL. 

Jansen, A. (2021) pizza pepperoni [Foto]. Gepetto. https://www.website.com

Wat zijn stockfoto’s?

Met stockfoto’s worden foto’s bedoeld die in grote hoeveelheden beschikbaar zijn via speciale beeldbanken, zogenoemde stockbureau’s. De stockfoto’s zijn vaak afkomstig van verschillende makers. Ze verkopen dan hun foto’s aan de stockbureau’s en/of hebben het auteursrecht op de foto’s aan de stockbureau’s overgedragen. 

Je mag een foto van een stockbureau gebruiken, mits je de voorwaarden in acht neemt. Per foto en per beeldbank kunnen de voorwaarden verschillen. Lees daarom altijd zorgvuldig de licentievoorwaarden van een stockbureau door. In die licentievoorwaarden staat veelal beschreven voor welke doeleinden je de foto’s mag gebruiken.

Bijvoorbeeld of je de foto alleen in de privésfeer mag gebruiken of voor commerciële doeleinden. Een andere voorwaarde kan zijn dat de licentie op de foto persoonsgebonden is, zodat alleen jij als koper de foto mag gebruiken.

Op de site Pexels staan foto’s die je gratis mag gebruiken. Wel hebben ze andere voorwaarden waaraan je moet voldoen. Je mag de foto’s die je via Pexels gebruikt bijvoorbeeld niet doorverkopen. 

Via de site Creative Commons Nederland kun je zoeken naar foto’s met een Creative Commons-licentie (CC-licentie). Een CC-licentie houdt in dat de auteursrechten bij de maker blijven, maar dat je onder voorwaarden gebruik mag maken van zijn foto’s. Via onder andere de zoekfilter op Google kun je zoeken naar foto’s met een CC-licentie. Ga naar Google Afbeeldingen en klik vervolgens op tools en gebruiksrechten. 

Conclusie

Kortom, je mag niet zomaar alle foto’s gebruiken die je op internet tegenkomt. De makkelijkste manier om geen inbreuk te maken is natuurlijk door zelf een foto te maken en te gebruiken in je presentatie of anderszins. Maar op het moment dat het perfecte plaatje waar je naar op zoek bent van een ander is, is het verstandig om toestemming te vragen en een vergoeding te betalen aan de desbetreffende fotograaf. Want het laatste wat je wilt is het schenden van een auteursrecht met als gevolg een dure schadeclaim aan je broek.

Disclaimer

De artikelen van Juspecia zijn met aandacht en zorgvuldigheid geschreven. Toch kan informatie verouderd zijn of niet helemaal correct zijn weergegeven. De juridische kwalificatie van gebeurtenissen hangen af van de omstandigheden van het geval. Neem bij twijfel contact op met een jurist. Juspecia is niet aansprakelijk voor (verkeerd) gebruik van de informatie in de artikelen. Aan de artikelen van Juspecia kunnen geen rechten worden ontleend.

Facebook
Twitter
LinkedIn
Pinterest
WhatsApp

Direct weten wat je kunt doen?

Wij helpen je graag met jouw juridische vraagstuk. In een gratis intakegesprek met één van onze specialisten bespreken we jouw situatie en vertellen we wat we voor jou kunnen doen.

mr. L.M. van Dijk
Juridisch specialist  
Specialisatie: privaatrecht & bestuursrecht

Meer artikelen:

geheimcode 7

Wat is geheimcode 7?

Geheimcode 7 is het aanvragen van de geheimhouding van de persoonsgegevens uit de Basisregistratie Persoonsgegevens (BRP). Op

Nieuwe artikelen ontvangen via de mail

Nieuwe artikelen ontvangen via de mail

Disclaimer

De artikelen van Juspecia zijn met aandacht en zorgvuldigheid geschreven. Toch kan informatie verouderd zijn of niet helemaal correct zijn weergegeven. De juridische kwalificatie van gebeurtenissen hangen af van de omstandigheden van het geval. Neem bij twijfel contact op met een jurist. Juspecia is niet aansprakelijk voor (verkeerd) gebruik van de informatie in de artikelen. Aan de artikelen van Juspecia kunnen geen rechten worden ontleend.

Ⓒ 2021 - All Rights Are Reserved