Wat is wanprestatie?

wanprestatie

Als je overeenkomsten aangaat met andere personen, ontstaan er verplichtingen over en weer. Het komt regelmatig voor dat verplichtingen niet of niet juist nagekomen worden. Denk aan het leveren van de verkeerde meubels of een kapotte partytent. Komt een partij zijn verplichtingen niet na, dan kun je op grond van wanprestatie misschien schadevergoeding eisen.

Wat betekent wanprestatie en wanneer kun je iemand aanspreken op grond van wanprestatie?

Wat is wanprestatie?

Wanprestatie is geregeld in artikel 6:74 van het Burgerlijk Wetboek en ontstaat doordat verbintenissen uit de wet of verbintenissen uit een overeenkomst niet of onvoldoende worden nageleefd door één van de partijen. Wanneer iemand niet nakomt wat afgesproken is, pleegt diegene wanprestatie.

Wanprestatie betekent dus letterlijk “niet presteren”. Degene die niet (voldoende) presteert, wordt de schuldenaar genoemd. Degene die zich beroept op wanprestatie, noemen we de schuldeiser.

Wanneer is sprake van een verbintenis uit de wet?

Bij een verbintenis uit de wet kun je denken aan het betalen van schadevergoeding op grond van een onrechtmatige daad van artikel 6:162 van het Burgerlijk Wetboek. Denk aan een net gedweilde vloer in een supermarkt waarbij niet gewaarschuwd wordt voor gladheid.

Een bezoeker die uitglijdt en daardoor schade lijdt, kan dit op grond van de onrechtmatige daad verhalen op de supermarkt. Op deze manier ontstaat een verbintenis uit de wet.

Wanneer is sprake van een verbintenis uit een overeenkomst?

Van een verbintenis uit een overeenkomst is sprake als twee of meer partijen verbintenissen met elkaar aangaan. Over en weer zullen partijen verplichtingen hebben. Zo hebben partijen bij een koopovereenkomst de plicht tot betaling en de plicht tot levering.

Andere veelvoorkomende verbintenissen uit een overeenkomst zijn huurovereenkomsten en arbeidsovereenkomsten.

Wat zijn de vereisten voor wanprestatie?

De wet spreekt bij wanprestatie van een toerekenbare tekortkoming in de nakoming van een verbintenis. Artikel 6:74 lid 2 van het Burgerlijk Wetboek geeft daarnaast aan dat voor een beroep op wanprestatie de schuldenaar in verzuim moet zijn. We ontleden het artikel in kopjes:

Wanneer is sprake van een tekortkoming?

Overeenkomsten brengen rechten en verplichtingen met zich mee. Sluit je bijvoorbeeld een overeenkomst voor de koop van een bank, dan maak je samen met de andere partij (de verkoper) afspraken.

Over en weer heb je dus bepaalde verwachtingen. Zo kun je afspreken welke afmetingen en kleur de bank moet hebben en wanneer de bank geleverd moet worden. Wordt een afspraak niet nagekomen, dan spreek je van een tekortkoming. Zowel een gedeeltelijke tekortkoming als een volledige tekortkoming levert wanprestatie op. 

Stel bijvoorbeeld dat een blauwe bank geleverd zou worden op 10 september. Vervolgens levert de verkoper op 10 september een groene bank. De leveringstermijn is wel nagekomen, maar de juiste kleur bank is niet geleverd. Je schiet dan gedeeltelijke tekort in de afspraak om een blauwe bank te leveren. Wordt de bank helemaal niet geleverd op de afgesproken datum, dan is sprake van een volledige tekortkoming.

Of sprake is van een tekortkoming, hangt af van de vraag of het gaat om een resultaatsverbintenis of een inspanningsverbintenis. Bij een resultaatsverbintenis wordt een bepaald resultaat toegezegd, zoals het leveren van een Michael Kors horloge. Wordt geen Michael Kors horloge geleverd maar een ander merk, dan is het resultaat niet bereikt en dus is er een tekortkoming.

Wanprestatie bij een inspanningsverbintenis is veel lastiger aan te tonen. Bij een inspanningsverbintenis gaat het om de vraag of de schuldenaar zich voldoende ingespannen heeft. Stel dat je wordt bijgestaan door een advocaat.

Een advocaat zal zich inspannen om jou bij te staan tijdens een rechtszaak, maar kan niet garanderen dat je de zaak wint.

Wanneer is sprake van toerekenbaarheid?

Het uitgangspunt luidt: elke tekortkoming is toerekenbaar aan de schuldenaar. Toerekenbaar betekent dat de tekortkoming de schuld van de schuldenaar is of voor zijn risico komt. De schuldenaar zal zelf moeten bewijzen dat hem niks toe te rekenen valt en de tekortkoming ook niet voor zijn risico komt. Dit staat in artikel 6:75 van het Burgerlijk Wetboek.

Toerekenbaarheid op grond van schuld houdt in dat de schuldenaar de tekortkoming kon vermijden, maar dit niet heeft gedaan. Stel dat een kapot koffiezetapparaat geleverd wordt. Als de verkoper niet wist dat het koffiezetapparaat kapot was, is het ook niet toe te rekenen op grond van schuld. 

Toerekening kan ook op grond van de wet, verkeersopvattingen of rechtshandelingen. Bij toerekening op grond van de wet kun je denken aan fouten van hulppersonen. Denk aan een aannemer die hulppersonen inschakelt om werkzaamheden te verrichten.

Bij toerekening op grond van de verkeersopvattingen kun je denken aan producten die in een fabriek zijn gemaakt, zoals wasmachines. Op grond van de verkeersopvattingen komt een fabrieksfout voor rekening van de verkoper. Tot slot kan van toerekening op grond van rechtshandelingen sprake zijn als de schuldenaar bepaalde garanties heeft gegeven.

Zo kan een schuldenaar in de overeenkomst gegarandeerd hebben dat een elektrische fiets drie jaar onderhoudsvrij is. 

Wanneer is sprake van causaal verband tussen de schade en de tekortkoming?

Wil je schadevergoeding vorderen op grond van wanprestatie, dan moet de veroorzaakte schade het gevolg zijn van de tekortkoming. Vraag jezelf af of de schade ook zou zijn geleden als er geen tekortkoming was. Is deze vraag met ja te beantwoorden, dan is er geen causaal verband tussen de schade en de tekortkoming.

Als zonder tekortkoming de schade niet was ontstaan, dan is causaal verband wel aanwezig. Wil je iemand aanspreken op grond van wanprestatie, dan ben jij degene die het causale verband moet bewijzen. 

Een voorbeeld van causaal verband tussen de schade en de tekortkoming is een keuken die blauw is geverfd in plaats van zwart. Was de keuken zwart geverfd, dan hoefden geen extra kosten gemaakt te worden voor het opnieuw verven van de keuken. 

Wanneer is sprake van verzuim?

Als je hebt vastgesteld dat sprake is van een toerekenbare tekortkoming, is het van belang wanneer je schadevergoeding kan vorderen. Het recht op schadevergoeding ontstaat pas op het moment dat de schuldenaar in verzuim is. Simpel gezegd betekent verzuim dat de schuldenaar eerst een kans moet hebben gehad om de tekortkoming te herstellen.

Is je muur in de verkeerde kleur geschilderd, of heb je bijvoorbeeld een product dat niet functioneert? Stel de schuldenaar dan “in gebreke”. Dit betekent dat je de schuldenaar schriftelijk (bijvoorbeeld per mail of per brief) een redelijke termijn moet gunnen om de tekortkoming te herstellen. In de praktijk wordt een termijn van veertien dagen redelijk gevonden.

Heeft de schuldenaar na de termijn de tekortkoming niet hersteld, dan is de schuldenaar in verzuim. Vanaf dat moment mag je schadevergoeding vorderen.

Soms treedt verzuim in zonder dat je een ingebrekestelling hoeft te versturen. Dit is bijvoorbeeld het geval als je een termijn hebt afgesproken. Stel dat je een sinterklaaspak hebt besteld. Met de verkoper spreek je af dat het pak uiterlijk 5 december geleverd wordt, omdat je dan pakjesavond viert. Is het pak op 5 december nog steeds niet geleverd, dan treedt verzuim automatisch in en kan jij als schuldeiser direct schadevergoeding vorderen.

Bij schade kun je denken aan het kopen van een sinterklaaspak bij een andere winkel. 

Is het blijvend onmogelijk om de tekortkoming te herstellen, dan is verzuim niet vereist. Denk aan het geval dat een uniek schilderij van Van Gogh verloren gaat door brand.

Er bestaan geen andere exemplaren van het schilderij, waardoor nakoming niet meer mogelijk is. De schuldeiser kan daarom direct op grond van wanprestatie schadevergoeding vorderen.

Facebook
Twitter
LinkedIn
Pinterest
WhatsApp

Direct weten wat je kunt doen?

Wij helpen je graag met jouw juridische vraagstuk. In een gratis intakegesprek met één van onze specialisten bespreken we jouw situatie en vertellen we wat we voor jou kunnen doen.

mr. L.M. van Dijk
Juridisch specialist  
Specialisatie: privaatrecht & bestuursrecht

Meer artikelen:

geheimcode 7

Wat is geheimcode 7?

Geheimcode 7 is het aanvragen van de geheimhouding van de persoonsgegevens uit de Basisregistratie Persoonsgegevens (BRP). Op

Nieuwe artikelen ontvangen via de mail

Nieuwe artikelen ontvangen via de mail

Disclaimer

De artikelen van Juspecia zijn met aandacht en zorgvuldigheid geschreven. Toch kan informatie verouderd zijn of niet helemaal correct zijn weergegeven. De juridische kwalificatie van gebeurtenissen hangen af van de omstandigheden van het geval. Neem bij twijfel contact op met een jurist. Juspecia is niet aansprakelijk voor (verkeerd) gebruik van de informatie in de artikelen. Aan de artikelen van Juspecia kunnen geen rechten worden ontleend.

Ⓒ 2021 - All Rights Are Reserved